Η αρχή της πλειοψηφίας στις αρχαίες ελληνικές πόλεις -κράτη

Η αρχή της πλειοψηφίας, όπως και η ισότητα και η ελευθερία και το έθνος, σε διαφορετικά πολιτικά συστήματα αποκτά και διαφορετικό περιεχόμενο, ανάλογα με το στάδιο της ανθρωποκεντρικής εξέλιξης.
Στις αρχαίες ελληνικές πόλεις η αρχή της πλειοψηφία στην εκλογή των αρχών αποτελεί ένα προ-δημοκρατικό φαινόμενο. Και ενώ στην εποχή του Σόλωνα θεωρήθηκε μια κατάκτηση του λαού, αργότερα , στην εποχή του Αριστοτέλη, θεωρείται ένα ολιγαρχικό κατάλοιπο.

Η αρχής της πλειοψηφίας στις ολιγαρχίες

Στην προ-δημοκρατική περίοδο, την περίοδο της «έμμεσης αντιπροσώπευσης» οι πολίτες με την ψήφο τους νομιμοποιούσαν τους φορείς της εξουσίας. Και μάλιστα τους εξέλεγαν για μακρό χρονικό διάστημα ( «πολυχρονίους) με αποτέλεσμα ορισμένοι από αυτούς να μεταβάλλονται σε δυνάστες των πολιτών ( «δεσποτικοτέρας αρχής ορεγομένων»).
Σε κάθε πολιτικό σύστημα ,όπως και αυτό της νεοτερικότητας, όπου η πολιτική ταυτίζεται με την εξουσία του κράτους η αρχή της πλειοψηφίας έχει αποκλειστικό πεδίο εφαρμογής την εκλογή του κατόχου της πολιτικής εξουσίας.
Η αρχή της πλειοψηφίας λοιπόν δεν αποτελεί το θεμέλιο της δημοκρατίας, όπως διατείνονται σήμερα πολιτικοί και ειδικοί,αλλά χαρακτηρίζει τα ολιγαρχικά συστήματα και μάλιστα συναντάται και στις κρατικές δεσποτείες..

Στα προ-δημοκρατικά πολιτικά συστήματα η αρχή της πλειοψηφίας ουσιαστικά καθιστά νόμιμη την εκχώρηση της πολιτικής στην αυτόνομη εξουσία του κράτους και , παράλληλα, νομιμοποιεί και την πολιτική κυριαρχία των κατόχων της. Η ψήφος είναι δηλαδή νομιμοποιητική και διαιτητεύουσα ανάμεσα στους διεκδικητές. Και η κοινωνία, «ο αμαθής όχλος», ιδιωτεύει.
Και επειδή ο «αμαθής όχλος» τους νομιμοποιούσε στη εξουσία αλλά οι άρχοντες ενεργουσαν «κατά το δοκούν» και όχι στη βάση του κοινωνικού συμφέροντος, οι πολίτες αντιδρούν και ξεσπούν ταραχές. Σε αυτές τις συνθήκες το πολιτικό σύστημα της «έμμεσης αντιπροσώπευσης» μετεξελίσσεται στη «άμεση αντιπροσώπευση». Η φύση του πολιτικού συστήματος δεν αλλάζει, η εξουσία παραμένει εκχωρημένη στις αρχές. Αλλά ο πολίτης αποκτά το δικαίωμα να εκλέγει και να ελέγχει «τας αρχάς». Δηλαδή αναγνωρίζεται ως ενολέας και ο φορέας της εξουσίας ως εντολοδόχος.
Παράλληλα την ίδια περίοδο και για να κοπάσουν οι διαμάχες η αρχή της πλειοψηφίας δεν ανάγεται μονοσήμαντα στο ενιαίο εκλογικό σώμα και την καθολική ψηφοφορία που καταλήγουν σε ένα ενιαίο πολιτικό σύστημα. Οι άνθρωποι ανακάλυψαν ότι η αρχή της πλειοψηφίας στη νομιμοποιηση των φορέων της εξουσίας με χρονικό ορίζοντα (π.χ. για πέντε χρόνια ) μετατρέπει την εκλογική μειοψηφία σε πολιτική μειονότητα. Και υιοθετήθηκε η αυτοτελής εκπροσώπηση των διαφόρων κοινωνικών υπο – συνόλων ( γεωγραφικών, πολιτισμικών, εθνοτικών) και η εξουσία σταδιακά μεταβάλλεται σε συνοδική.

Η αρχή της πλειοψηφίας στις δημοκρατίες

Στη δημοκρατία της κλασικής περιόδου η αρχή της πλειοψηφίας εφαρμόζεται στα πλαίσια του δήμου, ο οποίος συγκροτήθηκε ως θεσμός της πολιτείας και απέσπασε την πολιτική αρμοδιότητα από το κράτος. Η αρχή της πλειοψηφίας είναι απλώς μια διαρυθμιστική λειτουργία για την έκφραση της αποφασιστικής αρμοδιότητας του δήμου. Η πολιτική λειτουργία ως διαβούλευση και απόφαση λαμβάνει χώρα στην εκκλησία. Ο καθένας μπορεί να πάρει το λόγον και να εκφέρει γνώμη επί του πρακτέου (διαβούλευση, ) και ο δήμος αποφασίζει με βάση την αρχή της πλειοψηφίας. Η αρχή της πλειοψηφίας έχει στιγμιαία διάρκεια αφού η θέληση των πολλών εκλείπει από τη στιγμή που μετατρέπεται σε απόφαση.
Σε σχέση με τις αρχές της πολιτείας (αξιώματα) αυτές αναδεικνύονται με κλήρο ή με εκλογή. Εφαρμόζεται η αρχή « του εν μέρει άρχεσθαι και άρχειν». Στην πράξη αυτό σημαίνει περιοδική ανάδειξη των πολιτών σε αυτά. Για να επιτευχθεί αυτό η διάρκεια των αξιωμάτων ήταν μικρή και χωρίς δικαίωμα επανεκλογής.
Η εκλογή των αρχών δεν αποτελούσε κίνδυνο για το δήμο, αφού ο ίδιος κατείχε την αποφασιστική αρμοδιότητα. Επιπλέον έλεγχε τις αρχές και μπορούσε να τις παύσει. Οι αρχές δεν ήταν ατομικές αλλά συλλογικές και οι αποφάσεις λαμβάνονταν με ομοφωνία ώστε να μην αυτονομηθούν απέναντι στο λαό και ούτε να διαμορφώσουν ενδοεξουσιαστικές ιεραρχίες. Η συγκρότηση των αρχών ήταν δηλαδή συνοδική. Παράλληλα για να μην υπάρχει κίνδυνος η μειοψηφία να μετατραπεί σε μειονότητα, αναγνωρίζεται η αυτονομία των διαφόρων κοινωνικών υποσυνόλων Δηλαδή η αρχή της πλειοψηφίας εφαρμόζεται μόνο στις συνελεύσεις του κυρίαρχου κοινωνικού σώματος και όχι στα αντιπροσωπευτικά όργανα (τις αρχές). Και αυτά τα αντιπροσωπευτικά σώματα, ενώ προηγουμένως χαρακτηρίζαν το πολιτικό σύστημα αφού κατείχαν την εξουσία, την καθολική πολιτική αρμοδιότητα, στη δημοκρατία συνιστούν ένα εκτελεστικό θεσμό της πολιτείας.

Μια σύγκριση του τότε και του σήμερα
Αν και οι επιστήμονες θεωρούν ανεπίτρεπτη και ανεδαφική την όποια σύγκριση των αρχαιοελληνικών πολιτικών συστημάτων και των νεοετρικών, αφού έχουν αποφανθεί τελεσιδικά ότι εντάσσονται στις «παραδοσιακές κοινωνίες» ή «προ-νεοτερικές», εκτιμώ ότι η σύγκριση είναι εφικτή, αφού πρόκειται για ανθρωποκεντρικές κοινωνίες με την έννοια ότι υποστασιοποιείται ο ελεύθερος άνθρωπος.Υπάρχει η διαφορά της κλίμακας (πόλης-κράτος, έθνος-κράτος) αλλά αυτό δεν παρεμποδίζει την ποιοτική σύγκριση στη βάση της αναλογίας.
Από άποψη λοιπόν ανθρωποκεντρική τα πολιτικά συστήματα της νεοτερικότητας σε αναλογία με την πολιτειακή εξέλιξη των αρχαιοελληνικών πόλεων – κρατών μπορούν να συγκριθούν με τα αντίστοιχα του 7ου και 6ου π. Χ. αιώνα. Δηλαδή με τα συστήματα εξουσιαστικής κυριαρχίας , τις ολιγαρχίες και τις μοναρχίες της περιόδου «της έμμεσης αντιπροσώπευσης». Αυτονόητα στα νεότερα χρόνια ακόμα δεν έχει κατακτηθεί από τις κοινωνίες η «άμεση αντιπροσωπεύση». Για τη δημοκρατία ούτε λόγος να γίνεται. Απλώς οι νεότεροι βάπτισαν με ονοματοδοσία το πολίτευμά τους δημοκρατία, ενώ δεν έχει καμία συγγένεια με τις αρχές της δημοκρατίας.