Η ιστορία ως μετάνοια ή από το "ρωμαλέο έθνος" στο "μετανοημένο έθνος"

Μετάνοια: «το αίσθημα ψυχικής συντριβής, ντροπής ή λύπης που αισθάνεται κανείς, όταν συνειδητοποιήσει το κακό ή το σφάλμα που διέπραξε και η διάθεσή του να αλλάξει τρόπο σκέψεως, να το επανορθώσει και να συγχωρηθεί. ΣΥΝ. Παράκληση, ικεσία». Αυτά αναφέρει στο λεξικό του ο κ. Μπαμπινιώτης.
Εγώ δε θα αναφεθώ στην ατομική μετάνοια. Είναι προσωπική υπόθεση. Θα αναφερθώ στη νέα κατασκευή του παρόντος, τη γενικευμένη μετάνοια ή τη συλλογική μετάνοια.
Αυτή η σκέψη μου ήρθε στο μυαλό προσπαθώντας να κατανοήσω τα όσα διαδραματίζονται στην Κύπρο με αφορμή την ιστορία και την επικέντρωση στα εγκλήματα που διεπράχθησαν από κάποιους Ελληνοκύπριους και κάποιους Τουρκοκύπριους.
Τό ό,τι διεπράχθησαν εγκλήματα είναι αδιαμφισβήτητο και από τις δύο πλευρές. Η ιστορία πιθανόν να τα καταγράψει, αν και είναι πιο σημαντικό να κατανοήσει κάποιος το «κινούν αίτιον» των εγκλημάτων, δηλαδή τις συγκεκριμένες πολιτικές και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που γέννησαν τα εγκλήματα στηριγμένος στο εμπειρικό υλικό των πηγών. Για να καταλάβουμε γιατί τότε εγκληματούσαν οι μεν εναντίον των δε.
Επίσης κάποιος μπορεί να επικεντρωθεί στα εγκλήματα για να επιζητήσει την απόδοση πολιτικών ή και ποινικών ευθυνών. Και είναι θεμιτό ή ακόμα και επιβεβλημένο.
Το πρόβλημα είναι άλλο. Δηλαδή καταβάλλεται μια προσπάθεια να συνειδητοποιήσει ο λαός ότι «Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εγκληματίσαμε τότε» και να ενοχοποιηθούν τα εθνοτικά σύνολα του παρελθόντος. Στη συνέχεια προβάλλεται η θέση ότι σήμερα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι όλοι είμαστε ένοχοι στο παρόν και να ζητήσουμε συγνώμη ο ένας από τον άλλο!!!
Δηλαδή χρησιμοποιούνται τα εγκλήματα κάποιων του παρελθόντος για να ενοχοποιηθούν συλλήβδην Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι και στη συνέχεια, το εγκληματικό παρελθόν κάποιων προβάλλει την ανάγκη στο παρόν για μετάνοια όλων!!! Αυτή την προσέγγιση ονομάζω χρήση της ιστορίας ως μετάνοιας.
Κάποιες επισημάνσεις είναι αναγκαίες:
1. Η προσέγγιση αυτή δεν έχει κάποια επιστημονική βάση. Εξυπηρετεί κάποιες ιδεοληψίες του παρόντος. Και απλώς βρίσκονται κάποιοι ιστορικοί που χρησιμοποιούν την ιστορική γνώση για να υποτάξουν τους ανθρώπους σήμερα στα κελεύσματα των τοπικών και διεθνών ηγεμόνων.
2. Είναι ηθικολογική αφού η επικέντρωση στα εγκλήματα του παρελθόντος στοχεύει στη μετάνοια των τωρινών. Η μετάνοια ως μετα-φυσική και ηθικο-λογική προσέγγιση της πραγματικότητας είναι βαθιά α-πολιτική. Δηλαδή ένα πρόβλημα πολιτικό του παρόντος ,που απαιτεί μια πολιτική απάντηση, μεταμφιέζεται. Προσαρμόζω την ιστορία σε μια ανάγκη ηθική του παρόντος, να ζητήσω συγγνώμη εγώ σήμερα για τους ομοεθνείς που εγκλημάτισαν τότε!!!
3. Ταυτόχρονα αυτή η ηθικολογική προσέγγιση λειτουργεί στη βάση της ανήθικα. Δηλαδή στην αδυναμία των τωρινών να δώσουν πολιτική απάντηση σε ένα πρόβλημα, ενοχοποιείται το παρελθόν. Έτσι η ευθύνη μεταφέρεται από τις τωρινές γενιές στις περασμένες στα πλαίσια μιας εικονικής αθώωσης των τωρινών ηγεμόνων.
Έτσι πλάθεται ο μύθος, δηλαδή κατασκευάζεται μια ιστορία για κατανάλωση από τους «αμαθείς», ότι οι Ελληνοκύπριοι ή Τουρκοκύπριοι εγκλημάτισαν ο ένας σε βάρος του άλλου. Φυσικά αυτη η αφελής προσέγγιση είναι ιστορικά αστήρικτη και εδράζεται σε μια ρατσιστική λογική. Γιατί δεν είναι όλοι οι Ελληνοκύπριοι ή οι Τουρκοκύπριοι εγκληματίες ,αλλά έχουν συγκεκριμένα ονόματα!!!
4. Η γενικευμένη ενοχοποίηση του παρελθόντος στοχεύει στη γενικευμένη μετάνοια. Από πολιτική άποψη αυτό σημαίνει τη δημιουργία ενός ατόμου-καταναλωτή, όχι πολίτη, που θα είναι συνειδητά αποκομμένο από το παρελθόν, χωρίς ιστορική μνήμη, ένα άτομο που θα είναι απο-συνδεδεμένο και ξερι-ζωμένο και περιορισμένο στον εαυτό του, το εφήμερο και το φευγαλέο. Κανένας δε θα θέλει να ταυτίζεται με το «ένοχο παρελθόν» του.
5. Η εργαλειοποίηση της ιστορίας από επαγγελματίες ηθικολόγους μεταλλαγμένους σε εκσυγχρονιστές ιστορικούς αγγίζει τα όρια της γελοιότητας αφού η βάση της προσέγγισής τους είναι η αναδρομική αγανάκτηση ή έκφραση εκδικητικού πνεύματος απέναντι σε ένα παρελθόν με τη μορφή μιας θρηνολογίας: θρηνούμε για τα εγκλήματα του τότε, θρηνούμε γιατί υπάρχει ο φόβος να επανέλθουν!!!
6.Αυτή η εκσυγχρονιστική προσέγγιση της ιστορίας – που δεν είναι ιστορία – στοχεύει στη δημιουργία μιας νέας ενιαίας σκέψης που θα αντικαταστήσει την απελθούσα εθνοκρατική ενιαία σκέψη. Χρησιμοποιεί τις ίδιες ακριβώς μεθόδους στα πλαίσια του κράτους και είναι το ίδιο φανατική όπως η εθνοκρατική προσέγγιση. Δεν αποδέχονται οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση της πραγματικότητας και στοχεύουν στη δημιουργία νέων «ψευδών συνειδήσεων». Είναι δηλαδή εχθροί της πολλαπλότητας των ερμηνειών του ιστορικού γίγνεσθαι, δηλαδή των απόψεων πάνω στην κοινωνική εξέλιξη. Βασικά είναι κληρονόμοι και φύλακες –όπως ακριβώς και στο πολιτικό σύστημα- του θεολογικού/θρησκευτικού δογματισμού του μεσαίωνα και απεχθάνονται την ελεύθερη σκέψη.
7. Αυτή η πρόσληψη και η ερμηνεία της πραγματικότητας τους ωθεί στο ηθικολογικό δίλημμα: με τους «καλούς» ή με τους «κακούς». Ή ακόμα χειρότερα : «να τοποθετηθείς ξεκάθαρα»!!! Με τέτοιες υπερ-απλουστεύσεις προσεγγίζουν την πραγματικότητα. Και όσο αυξάνεται η ανοησία και η κακο-ήθεια, τόσο οι νέοι «ευαγγελιστές» γίνονται πιο αδιάλλακτοι. Γιατί η αδιαλλαξία αυξάνεται με την ασημαντότητα. Η μία και μόνη ασημαντότητα, ξεχνούν από άγνοια ή εσκεμμένα, πως συμβαδίζει με την αναγωγή στον Χίτλερ.
Συμπέρασμα: οι εκσυγχρονιστές/ νεο-εθνοκρατιστές είναι τόσο επικίνδυνοι όσο και οι παραδοσιακοί εθνοκρατιστές. Γιατί δεν έχουν καμία απολύτως πολιτική πρόταση.
Και οι μεν και οι δε ταυτίζουν το έθνος και το πολιτικό σύστημα με το κράτος. Οι μεν εκφράζουν «το ρωμαλέο έθνος» , οι δε «το μετανοημένο έθνος». Είναι και οι δυο εξουσιοκεντρικοί και αδυνατούν να δώσουν πολιτικές προτάσεις για τα προβλήματα του παρόντος. Και οι μεν ονειρεύονται τις δόξες του παρελθόντος και οι δε προσδοκούν ένα φαντασιακό κοσμοπολιτισμό. Είναι δηλαδή εκτός πραγματικότητας. Συγχύζοντας όμως την προσδοκία με την πραγματικότητα προάγουν συνειδητά ή ασυνείδητα νέες τυραννίες σε βάρος των πολιτών και της κοινωνίας.
Και ο πολίτης; Είναι ελεύθερος να επιλέξει το «δήμιό» του!!! Δηλαδή αποφασίζει ότι θα είναι το παντοτινό θύμα!!!