Το κυπριακό πρόβλημα ως ελευθερία: η συνέχεια μιας ερμηνείας με βάση την ιστορία

Στις 14/3/2009 δημοσίευσα σε αυτό το ιστολόγιο ένα κείμενο με τίτλο «Το κυπριακό πρόβλημα ως ελευθερία». Τούτο το κείμενο αποτελεί μια συνέχεια.
Από το 1878 ως τα σήμερα, αν εξετάσεις την αντιπαράθεση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων μπορεί να καταλήξεις σε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα.
Σε όλη τη μακρόχρονη περίοδο από το 1878 ως σήμερα οι Ελληνοκύπριοι προέβαλλαν το αίτημα της ένωσης( ως το 1967 ),της ανεξαρτησίας (ως το 1974 ), της απαλλαγής από τις βρεττανικές βάσεις και από την τουρκική εισβολή και κατοχή . Τα αιτήματα αυτά, αν και ακούγονται πολύ διαφορετικά, εντούτοις όλα έχουν ένα κοινό υπόβαθρο: οι Ελληνοκύπριοι θεωρούσαν ως πρώτη προτεραιότητα τη διεκδίκηση της ελευθερίας τους έναντι τρίτου άλλου κράτους, την απαλλαγή από τους ξένους ή την απόκτηση της εθνικής ελευθερίας με το περιεχόμενο που αποδίδεται σε κάθε ιστορική συγκυρία.
Από την άλλη οι Τουρκοκύπριοι, έχοντας συνείδηση ότι αποτελούν μειονότητα εντός της σύνολης κοινωνίας, αρχικά προσδέθηκαν στον Άγγλο κατακτητή, μετά ζητούσαν επιστροφή της Κύπρου στον προηγούμενο κατακτητή –Οθωμανό, Τούρκο – μετά ζητούσαν διχοτόμηση της Κύπρου , μετά υιοθέτησαν μια λογική δημιουργίας δικού τους κράτους με τη βοήθεια της μητέρας πατρίδας τους Τουρκίας. Δηλαδή κινούνται ακριβώς στην αντίθετη κατεύθυνση από ότι οι Ελληνοκύπριοι.
Ενώ λοιπόν οι Ελληνοκύπριοι έχουν ως προτεραιότητα την ελευθερία έναντι τρίτου κράτους, οι Τουρκοκύπριοι επιδιώκουν ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή διαχρονικά επιζητούσαν την εξάρτηση από ξένο κράτος, κάτι που παρατηρείται ως τις μέρες μας. Αυτή η προσέγγιση των Τουρκοκυπρίων πηγάζει από την αντίληψη ότι, όντας πληθυσμιακή μειονότητα, θα μετατραπούν και σε πολιτική μειονότητα, κάτι που δεν αποδέχονται είτε για ιστορικούς λόγους είτε λόγω του αναπτύγματος της ελευθερίας τους στο παρόν.
Όσο και αν παρουσιάζονται οι διαφορές αγεφύρωτες, εντούτοις δεν είναι. Αν πάρουμε ως βάση ότι το ζητούμενο για τον άνθρωπο είναι η διεύρυνση της ελευθερίας του, τότε αυτό σημαίνει κάποιες παραδοχές.
1.Η ελευθερία έναντι τρίτου κράτους, αυτό που σήμερα ονομάζεται ανεξαρτησία, είναι η βάση για τη θεμελίωση κάθε ελεύθερης πολιτείας. Επομένως στα πλαίσια μιας λύσης είναι αδιανόητο να υπάρχουν εγγυήσεις και συμμαχίες και παρουσίες ξένων στρατών. Αυτό ικανοποιεί τους Ελληνοκύπριους που είχαν πάντοτε ως στόχο την ελευθερία έναντι τρίτου κράτους.
2. Η ελευθερία εντός του κράτους είναι επίσης μια προοδευτική βάση για θέσμιση μιας κοινωνίας. Επομένως θα πρέπει να αναγνωρισθεί η αυτονομία, η ελευθερία των δύο κοινοτήτων/πολιτειών/κρατών.Ακόμα και το δικαίωμά τους να συνάπτουν διεθνείς συμβάσεις. Αυτές οι δύο πολιτείες θα συστήσουν μια συμπολιτεία ως έκφραση του κοινού συμφέροντος ή αυτό που ονομάζεται συνομοσπονδία. Οι αποφάσεις στα συνομοσπονδιακά όργανα θα πρέπει να λαμβάνονται με βάση την ομοφωνία για να κατοχυρώνεται το κοινό συμφέρον. Η έννοια της συμπολιτείας/συνομοσπονδίας δεν αποτελεί οπισθοδρόμηση για τον άνθρωπο αλλά πρόοδο, γιατί θα γίνει κατορθωτό να αποσπαστεί το πολιτικό σύστημα από το κράτος και να αποδοθεί στην κοινωνία. Αυτό ικανοποιεί τους Τουρκοκύπριους που είχαν πάντοτε ως στόχο να μην μετατραπούν σε πολιτική μειονότητα.
Μορφή συμπολιτείας –όχι ομοσπονδίας-αποτελεί σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού κάποιοι επικαλούνται τις ευρωπαίκές αξίες για τη λύση. Αποτελείται από πολλά κράτη, με τα δικά τους πολιτικά συστήματα, αποτελείται από πολλά έθνη αλλά ταυτόχρονα όλοι είναι Ευρωπαίοι, εκχωρούν αρμοδιότητες στην ΕΕ. Αυτό το μοντέλο μπορεί να μεταφερτεί στο εσωτερικό του κυπριακού κράτους. Σίγουρα είναι πιο φιλελεύθερο να αποφασίζουν πολλοί εκπρόσωποι όλων των κρατών, γιατί έτσι κατοχυρώνονται τα συμφέροντα όλων τυπικά παρά να αποφασίζει ένας εκλεγμένος από όλους(λογική ενιαίου και κυρίαρχου κράτους). Το ενιαίο και κυρίαρχο κράτος είναι κληρονομιά της φεουδαρχίας. Γιατί με το κράτος απλώς μεταφέρθηκε η ενιαία και κυρίαρχη προσωπική εξουσία του μονάρχη, στη νομική κατασκευή που λέγεται κράτος.
Μορφή συμπολιτείας ως πολιτικό σύστημα είχαν και οι μακρινοί μας πρόγονοι, όταν το 1830 και 1838 αποφάσισαν να συστήσουν στην Κύπρο, υπό Οθωμανική κατοχή, σύστημα «κοινοβουλευτικόν». Αυτονόητα για τους ανθρώπους τότε σήμαινε ότι αντιπροσωπεύοναι όλες οι επαρχίες της Κύπρου. Το κοινόν ήταν το αποτέλεσμα της συμμετοχής των επιμέρους ελληνοκυπριακών πολιτειών στη συγκρότηση της κεντρικής πολιτείας. Δε συγκροτήθηκε η κεντρική πολιτεία και μετά έδωσε αρμοδιότητες στα επιμέρους κοινά. Αλλά τα υπάρχοντα κοινά-τοπικά,επαρχιακά-συγκρότησαν την κεντρική πολιτεία. Ή διαφορετικά, οι πρόγονοί μας τότε πίστευαν ότι η συγκρότηση του κοινού συμφέροντος είναι η σύνθεση των επιμέρους συμφερόντων,των επιμερους πολιτειών. Γι αυτό και στην κεντρική δημογεροντία –αυτό που λέμε σήμερα κυβέρνηση- οι αποφάσεις έπρεπε να είναι ομόφωνες.Διαφορετικά υπήρχε ο κίνδυνος κάποια άτομα να αυτονομηθούν έναντι της σύνολης κοινωνίας και να διασπαστεί το κοινό.
Εμείς σήμερα όταν λέμε σύστημα κοινοβουλευτικόν δεν εννοούμε αυτό το σύστημα, αλλά αυτό που μεταφυτεύτηκε από τη δύση στην Κύπρο και υιοθετήθηκε από την τοπική –οικονομική και πολιτική –ολιγαρχία. Και «προοδεύσαμεν».
Υποστηρίζω,λοιπόν, ότι είναι προς το συμφέρον της σύνολης κοινωνίας η κατάργηση των εγγυήσεων και η δημιουργία μιας ανεξάρτητης πολιτείας καθώς και η συμπολιτειακή/συνομοσπονδιακή μορφή οργάνωσης αυτής της πολιτείας. Η τυχόν δημιουργία μιας συμπολιτείας δεν θα είναι μόνο κατάκτηση για τους Κύπριους πολίτες αλλά για ολόκληρο τον κόσμο, αφού μπορεί να αποτελέσει μια μορφή πιο δημοκρατικής πολιτικής οργάνωσης, πρότυπο και για άλλους λαούς.
Τα περί ομόσπονδου προεδρικού συστήματος, τα περί δημιουργία μιας νέας ταυτότητας από το κράτος στους πολίτες για να το υπηρετούν «ειρηνικά», για μένα συνιστούν επιλογές που δεν έχουν καμία απολύτως ιστορική ή επιστημονική τεκμηρίωση. Είναι εφευρήματα των όπου γης ολιγαρχικών και των φερεφώνων τους – αφελών και συνειδητών - για να συνεχίσουν να νέμονται πλούτο , προνόμια και εξουσία σε βάρος των λαών μέσα στις νέες παγκοσμοποιημένες συνθήκες. Για μένα πρόοδος είναι η ενίσχυση της ελευθερίας του ανθρώπου και όχι η κατοχύρωση της εξουσίας του κάθε ολιγαρχικού με διάφορες συνθηματολογίες και ευσεποθισμούς.