Η πολιτική διαφθορά και η απάντηση: ηθική!

Με αφορμή την οικονομική κρίση και την αποκάλυψη σκανδάλων στα οποία εμπλέκονται πρόσωπα που σχετίζονται με τα κόμματα προβάλλεται όλο και περισσότερο από τις κομματικές δυνάμεις και άλλες κατεστημένες ολιγαρχικές φωνές καθώς και διάφορους αρθρογράφους –ειδικούς και μη – η άποψη πως το πρόβλημα  της διαφθοράς είναι καθ΄ ολοκληρία ή μερικώς ηθικό.

Η διαφθορά στην πολιτική, λοιπόν, είναι πολιτικό πρόβλημα ή ηθικό;

Οι διακινητές της αντίληψης περί ηθικής προσέγγισης του προβλημάτος της διαφθοράς των πολιτικών δεν είναι ένας αλλά πολλοί.

Κάποιοι επικεντρώνονται στη θέση πως οι υφιστάμενοι πολιτικοί είναι ανήθικοι και διεφθαρμένοι και πως θα πρέπει η κοινωνία να επιλέξει άλλους, ηθικούς και αδιάφθορους. Είναι κατά βάση εκπρόσωποι διαφόρων ομάδων πίεσης ή διαμεσολάβησης που επικαλούνται την «αξιοκρατία» με την ελπίδα ότι θα είναι οι διάδοχοι  των υφιστάμενων φορέων της πολιτικής.

Ακόμα είναι και ο πρόεδρος της δημοκρατίας, που μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2013,  πομπωδώς ανακοίνωσε τη «χάρτα δεοντολογίας» για τους υπουργούς προκειμένου να αντιμετωπίσει «τη σήψη και τη διαφθορά» των πολιτικών.

Είναι και τα κόμματα και οι βουλευτές που σε κάθε ευκαιρία προβάλλουν τη θέση περί αυτο-ρυθμισης των κομμάτων και των βουλευτών, ως απάντηση στη θέση για ανάγκη ελέγχου τους, ώστε να προλαμβάνεται η διαφθορά.

Ποια είναι η κοινή βάση όσων εκλαμβάνουν το πρόβλημα της διαφθοράς ως ηθικό; Βρίσκονται όλοι στην εξουσία ή στις παρυφές της με τις διάφορες ομάδες συμφερόντων που συναγελάζονται μαζί της.

Τι δεν θέλουν όλοι αυτοί; Να αντικρυσθεί το πρόβλημα της διαφθοράς ως πολιτικό πρόβλημα γιατί θα ενισχύσει την αμφισβήτηση του υφιστάμενου ολιγαρχικού πολιτικού συστήματος.

Διεφθαρμένο και αδιάφθοροι, ποιο περιεχόμενο αποδίδουν στην ηθική προσέγγιση της διαφθοράς των πολιτικών;

Υπάρχει ένα  σύστημα κανόνων συμπεριφοράς –ηθικοί κανόνες- που αφορούν τον καθένα ατομικά, δηλαδή την ατομική του συνείδηση, και ο  καθένας ατομικά έχει υποχρέωση να αυτοδεσμευτεί στην τήρηση αυτών των κανόνων.

Σε αυτά τα πλαίσια το πρόβλημα της διαφθοράς είναι πρόβλημα  εφαρμογής κάποιων χαρτών δεοντολογίας για τους υπουργούς, τους βουλευτές, τις τοπικές αρχές, τους δημόσιους υπαλλήλους. Και εναπόκειται στον καθένα ατομικά, στα πλαίσια της ατομικής του συνείδησης, να τους υιοθετήσει εν όλω ή εν μέρει ή και καθόλου ή διαφορετικά, η ηθική λειτουργία του πολιτικού επαφίεται στην καλή του προαίρεση.

Η λογική αυτή έρχεται σε αντίθεση με την ουσία της πολιτικής ως σχέσης της κοινωνίας με την πολιτική, αφού η πολιτική είναι η ρυθμιστική λειτουργία της κοινωνίας ως συνόλου. Το ό,τι αποτελεί πρόβλημα σχέσης της κοινωνίας με την πολιτική, δηλαδή πολιτικού συστήματος, εύκολα κάποιος μπορεί να το κατανοήσει από το γεγονός ότι σήμερα μιλούμε για διαφθορά γιατί οι πολιτικοί δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες της κοινωνίας ή στο ηθικό διατακτικό της ή στο συμφέρον της. Διαφορετικά, αν είχαμε απόλυτη μοναρχία και ο μονάρχης αυτονόητα θεωρούνταν ιδιοκτήτης του πολιτικού συστήματος, κανένας δε θα μιλούσε για διαφθορά.

Είναι άσχετη η ηθική με την πολιτική;

Όχι, αλλά δεν υπάρχει μια μόνο πολιτική ηθική. Η πολιτική ηθική είναι συναρτημένη με τη σχέση που κάθε φορά διαμορφώνεται ανάμεσα στην κοινωνία και την πολιτική, δηλαδή το πολιτικό σύστημα. Ή, διαφορετικά πολιτικά συστήματα δημιουργούν διαφορετικές πολιτικές ηθικές. Άλλη είναι η πολιτική ηθική της μοναρχίας, άλλη της ολιγαρχίας και άλλη της δημοκρατίας.

Επομενως, το πρόβλημα της διαφθοράς των πολιτικών δεν είναι ατομικό ηθικό πρόβλημα, αλλά πολιτικό. Είναι το συγκεκριμένο πολιτικό σύστημα που εκτρέφει τη διαπλοκή  και τη διαφθορά και όχι  ο κάθε πολιτικός ατομικά. Γι αυτό και η διαφθορά ακτινώνεται παντού σήμερα και δεν αποτελεί κάποια εξαίρεση που αφορά κάποια ελάχιστα συγκεκριμένα πρόσωπα.

Ποιο είναι το εκτροφείο της διαφθοράς; Το προ-αντιπροσωπευτικό ολιγαρχικό πολιτικό σύστημα με την ασυλία των πολιτικών, την ιδιωτικποίηση της κοινωνίας, την απουσία δικαιικού συστήματος πολιτικής ευθύνης, την εν λευκώ νομιμοποίηση κάποιου στην εξουσία, το παρασκήνιο-έλλειψη διαφάνειας, τη διαπλοκή των πολιτικών με τους χορηγούς χρήματος και δημοσιότητας.

Ποιο είναι το μέλλον της διαφθοράς; Εφ΄ όσον η κοινωνία αδυνατεί να προσεγγίσει το πρόβλημα πολιτικά, επικεντρώνεται και αυτή στην ηθική διάσταση του προβλήματος. Γεγονός που την συμπορεύει με την πολιτική ολιγαρχία που επικεντρώνεται στην ηθική διάσταση προκειμένου να μην αμφισβητηθεί η πολιτική της κυριαρχία. Γι αυτό και η διαφθορά θα συνεχιστεί αδιάπτωτα. Μόνο που στα πλαίσια της «διαφάνειας» οι διακινούμενες «μαύρες σακούλες με χρήματα» θα γίνουν νόμιμες εισφορές! Φυσικά, η νομιμοποίηση της διαφθοράς δε συνιστά και ακύρωση της διαφθοράς. Υποδηλώνει ότι ο φορέας της εξουσίας είναι τόσο δυνατος και διεφθαρμένος που νομιμοποιεί τη διαφθορά του!