Υπόθεση Όραμς: Ο νόμος και η δύναμη

Με αφορμή την καταδικαστική απόφαση βρετανικού δικαστηρίου εναντίον του ζεύγου Όραμς, γιατί επενέβησαν παράνομα σε ιδιοκτησία Ελληνοκύπριου στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου – στη Λάπηθο- επανήλθαν στο προσκήνιο οι παραδοσιακές διαμάχες των Ελληνοκυπρίων,στις οποίες αντανακλώνται διαφορετικοί τρόποι σκέψης.

Η μια σχολή σκέψης υπερτονίζει τη νομική διάσταση του κυπριακού προβλήματος, ενώ η άλλη προσπαθεί να την υποβαθμίσει προβάλλοντας τη θέση ότι το κυπριακό είναι πολιτικό πρόβλημα. Αν κάποιος προσπαθήσει να κατανοήσει αυτές τις σχόλες σκέψεις, τότε το αδιέξοδο γίνεται εξώφθαλμο.

Ποια η σχέση του νόμου με την πολιτική;

Η πολιτική ως ρυθμιστική λειτουργία μιας κοινωνίας μπορεί να στηρίζεται στο νόμο ή όχι.

Και αν η πολιτική στηρίζεται στο νόμο, στη γραπτή σύμβαση που ρυθμίζει τις σχέσεις των μελών μιας κοινωνίας, τότε η πολιτική ταυτίζεται με την εξουσία, δηλαδή την οριοθέτηση της δύναμης στη βάση περιορισμών που θέτει ο νόμος.

Αν η πολιτική στηρίζεται στη δύναμη, τότε επικρατούν οι συσχετισμοί δύναμης και η σύνθεση των συμφερόντων, ανάλογα με τη δύναμη των εμπλεκομένων μερών.

Στις διεθνείς σχέσεις αλλά και στο εσωτερικό των κρατών γενικά ο αδύνατος επικαλείται το νόμο για να προστατευθεί απέναντι στο δυνατό, ενώ ο δυνατός αποστρέφεται το νόμο , ώστε να μπορεί ανενόχλητα να επιβάλλει τη θέληση του, ως εκ της θέσεως της ισχύος του.

Σε αυτά τα πλαίσια οι δυο σχολές σκέψεις μπορούν να γίνουν κατανοητές. Ο υπερτονισμός της απόφασης του βρετανικού δικαστηρίου αντικατοπτρίζει μια λογική που εδράζεται στη θέση ότι ο αδύνατος έχει το νόμο ως μόνο όπλο για να ακυρώσει τη βούληση του δυνατού. Ή, η απόφαση του βρετανικού δικαστηρίου ακυρώνει τα όσα πέτυχε με τη χρήση της δύναμής της η Τουρκία σε βάρος των αδύνατων Ελληνοκυπρίων. Δηλαδή ο νόμος ακυρώνει τη χρήση δύναμης.

Από την άλλη, η υποβάθμιση της σημασίας της αποφάσης αντικατοπτρίζει μια λογική που εδράζεται στην παραδοχή ότι οι Ελληνοκύπριοι όντας η αδύνατη πλευρά είναι υποχρεωμένη να συμβιβαστεί με το δυνατό, με βάση τους συσχετισμούς δύναμης της κάθε πλευράς.

Η συγκεκριμενη περίπτωση της καταδίκης των Όραμς αναδεικνύει παράλληλα και τις αντιφάσεις των δύο σχολών σκέψης. Οι αντιφάσεις διαφαίνονται, αν διακρίνουμε το ατομικό από το κοινωνικό και το πολιτικό πεδίο. Σε ατομικό επίπεδο είναι γεγονός ότι λειτουργεί ο νόμος για προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ένας νόμος που δεν επιτρέπει στην πολιτική και οικονομική ολιγαρχία να απομειώσουν την ατομική ελευθερία των ανθρώπων. Όμως στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο – την ίδια στιγμή – επικρατούν οι συσχετισμοί δύναμης.

Διαφορετικά, αυτοί που υπερτονίζουν την απόφαση Όραμς, αντιφάσκουν με το γεγονός ότι στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο χρησιμοποιούν τη δύναμη και όχι το νόμο προκειμένου να επιβάλουν τη θέλησή τους. Ενώ αυτοί που την υποβαθμίζουν αντιφάσκουν με το γεγονός ότι ο νόμος προστατεύει καθολικά τα απαράγραπτα ανθρώπινα δικαιώματα ή φαίνεται να προωθούν την απομείωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τη χρήση της δύναμής τους στο πολιτικό επίπεδο.Ή φαίνεται να προωθούν τη μεταφορά τη λογική της δύναμης από το πολιτικό και κοινωνικό πεδίο και στο ατομικό πεδίο.

Έτσι οι μεν επικαλούνται την πολιτική ως εξουσία - το νόμο- για να αντισταθμίσουν την αδυναμία τους απέναντι στην Τουρκία και στο διεθνές περιβάλλον, αλλά και μη προτείνοντας κάτι για το μέλλον. Οι δε επικαλούνται την πολιτική ως δύναμη για να αντισταθμίσουν την αδυναμία τους να προστατεύσουν τα ατομικά δικαιώματα απέναντι στην Τουρκία και στο διεθνές περιβάλλον στα πλαίσια μιας λύσης.Η μια σχολή σκέψης προβάλλει το νόμο για να αποκρύψει την πολιτική αδυναμία και η άλλη πλευρά προβάλλει την πολιτική για να αποκρύψει την αδυναμία προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων.

Όλες αυτές οι διαμάχες ουσιαστικά αντικατοπτρίζουν το αδιέξοδο της πολιτικής και οικονομικής ολιγαρχίας των Ελληνοκυπρίων, που για 36 χρόνια κυριολεκτικά έπαιζε στις πλάτες ενός λαού αδυνατώντας να διαπραγματευθεί σοβαρά μια πρόταση για το μέλλον. Και χρησιμοποιούσαν ασύστολα τη δύναμή τους σε βάρος των πολιτών μέχρι που και οι ίδιοι έγιναν θύματα της δύναμης κάποιου πιο ισχυρού. Γνωρίζουν πολύ καλά το παιγνίδι της δύναμης. Γι αυτό, πέρα απο συνθήματα, όλοι είναι έτοιμοι να συμβιβαστούν με τη μια ή την άλλη μορφή λύσης. Αυτό που κύρια τους ενδιαφέρει δεν είναι ποιος θα ζημιώσει αλλά ποιος θα ωφεληθεί από το συμβιβασμό. Γιατί είναι δεδομένο ότι τη ζημιά θα την πληρώσουν οι κάτω, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Έτσι ο συμβιβασμός αποκτά μόνο μια μορφή: διαμοιρασμός λαφύρων ανάμεσα στους ολιγαρχικούς. Και η απληστία των δυνατών είναι παροιμιώδης σε τέτοια θέματα αρχής!!! Καλή δύναμη.